over Amoris Laetitia

Pastorale brief van Mgr Philip Egan
Over de Apostolische Exhoratatie 'Amoris Laetitia'

Deze pastorale brief aan de clerus en de gelovigen van het bisdom volgt op de recente publicatie van de Apostolische exhoratie Amoris Laetitia van Paus Franciscus

Beste vrienden,

Paus Franciscus heeft recent Amoris Laetitia gepubliceerd over liefde, het christelijke huwelijk en het familieleven. Dit document besluit definitief de twee recente bisschoppensynodes over dit thema. Het is een geweldig document. Met een adembenemende visie, geeft het een frisse presentatie van de Katholieke doctrine met vele indicaties over het pastoraal gebruik. Het zal een lange tijd vragen om het uit te werken. In naam van het bisdom Portsmouth wil ik dit document verwelkomen en de Heilige Vader danken. Tegelijkertijd raad ik het aan aan onze clerus, religieuzen en de gelovigen om het aandachtig te bestuderen en met gebed op te reflecteren.

Amoris Laetita is een van de langste pauselijke documenten ooit, alhoewel het niet moeilijk te lezen is. Het heeft negen hoofdstukken die over alles gaan van de natuur van de liefde, de verloving en de huwelijksvoorbereiding, tot het christelijke familieleven en het opvoeden van kinderen. Het vierde hoofdstuk is een mooie reflectie op de beroemde passage over de liefde in de Eerste brief aan de Corinthiërs van St Paulus, een lezing die koppels dikwijls kiezen voor hun huwelijksliturgie. Het zevende hoofdstuk focust op de opvoeding van kinderen, met ook de nood voor een authentieke sexuele opvoeding. Telkens weer herhaalt de Paus de traditionele leer over de Kerk over kuisheid, huwelijk, sexualiteit en familieleven, maar hij doet dat op een nieuwe manier. Hij erkent met sympathie en compassie de moeilijkheden en uitdagingen die velen tegenwoordig ontmoeten. Net als jezus die met de vrouw die betrapt werd op ontrouw (Joahnnes 8:1-11), spoort Paus Franciscus ons aan om de realiteit van de zonde te erkennen, maar ook zorg te hebben en bezorgdheid over de zondaars, niet te veroordelen.

De pastorale intenties van de paus, met alle afwegingen en nuances, zijn nog meer duidelijk in het achtste hoofdstuk over de zorg voor Katholieken in onregelmatige situaties, zoals de gescheidenen en burgerlijk hertrouwden. In het Jaar van de Barmhartigheid, wil de Heilige Vader dat we de hand reiken aan al die Katholieken die verwijderd zijn geraakt van het geloofsleven omdat ze zich bevinden in situaties en gedragspatronen die de Kerk niet authentiek acht. Jezus wil hen het Goede Nieuws brengen. Zij zijn nog steeds zeker deel van de Kerk, met hun taak die ze moeten vervullen. De Paus vraagt de priesters en de leken om hen te begeleiden, hun helpen om hun situatie te beoordelen en te groeien in geloof. Met een wijze en goede spirituele begeleider zou het mogelijk moeten zijn om hen te helpen om te ontdekken hoe ze hun leven beter kunnen leven en wat er kan gedaan worden om hun situatie te regulariseren. Op de synodes was er een erg levendige discussie over de toelating van gescheidenen en burgerlijk hertrouwden tot de sacramenten, en die discussie gaat verder. Maar voor mij is het Evangelieverhaal van de leerlingen op de weg naar Emmaüs (Lucas 24: 13-35), met het thema van de aanwezigheid van Jezus, genade, bekering en waarheid, een goed beeld van het soort 'begeleiding' waar de Heilige Vader over spreekt en natuurlijk zal ieder onderscheidingsproces ook de leiding nodig hebben van het diocesaan huwelijkstribunaal.

Wat voor mij nieuw is in Amoris Laetitia is dat de paus de traditionele onderscheiden tussen doodzonde en dagelijkse zonde toepast op de talrijke moeilijke situaties (messy situations) waarin mensen zich bevinden als het gaat over liefde, sexualiteit en relaties. Voor een doodszonde zijn er drie voorwaarden nodig: het moet een zwaarwichtige zaak zijn, een volledig bewustzijn en een volle toestemming tot de zonde (cfr CKK 1857). Goede biechtvaders en spirituele begeleiders hebben steeds gemerkt dat bij sexuele zonden, volle wetenschap en/of de eigen wil soms onvolledig zijn. Zou dit ook het geval kunnen zijn bij een persoon die een onregelmatige relatie aangaat? Sommige mensen raken in moeilijke situaties buiten hun wil om, maar door de acties van een ander. Als we als priesters en individuen dat in ons achterhoofd houden kunnen we creatieve wegen voorwaarts vinden. in ieder geval zelfs al blijven mensen leven in een objectieve staat van zonde, dan noch betekent dat niet dat ze verlaten zijn van God of dat ze niet geliefd zijn.

Is de leer van de Kerk veranderd door Amoris Laetitia? Neen. Neen, en het is belangrijk dat dit en alle pauselijke documenten gelezen worden in de 'hermeneutiek van de continuïteit'  en niet met een 'hermeneutiek van oppositionering'. Amoris Laetitia is volledig consistent met Humanae van Paus Paulus VI en Familiaris Consortio van St. Johannes Paulus II en met de leer van Paus-Emeritus Benedictus XVI, en Paus Franciscus citeert hen vaak. Er is geen verandering in het canoniek recht. Wat nieuw is, is het Pauselijk mededogen voor de mensen in moeilijke situaties. De Heilige Vader wil dat de Kerk hier en daar, waar nodig een nieuwe en meer meevoelende pastorale aanpak heeft, die de Waarheid erkent maar meer met de barmhartigheid van God probeert de hand te reiken aan zij die worstelen met moeilijkheden. Dat kan een moeilijke oefening worden, zeker voor de priesters. De rol van de priester is niet die van een strikte politieagent, noch die van een alles-gedogende 'fairy-godmother' - en evenmin om een politiek van 'Don 't ask - Don 't tell'  in te voeren, maar die van een goede herder, een wijze mentor, een voorzichtige spirituele gids, die de mensen help onderscheiden in hun groei en ontwikkeling naar het ideaal.

Zegt de Paus dat gescheidenen en burgerlijk hertrouwden terug tot de H Communie kunnen worden toegelaten? Neen. Wat hij zegt is dat ze een goede priester nodig hebben die naar hen uitreikt om hen te begeleiden, om hun situatie te onderscheiden voor God en om hen te helpen te ontwikkelen, te veranderen en hun eigen plaats op te nemen in het leven van de Kerk en haar missie.

Laat de Paus heel wat zaken over aan het individuele geweten van de gelovige, zoals sommige media hebben gesuggereerd? Neen, dat doet hij niet, als ze met geweten bedoelen 'wat ik voel'. Christenen zien zich steeds op de eerste plaats als behorend tot Christus, als leden van Zijn Lichaam, de Kerk. Zij leven 'onder' het Woord van God. Een christelijk geweten is dus nooit 'Wat ik voel' of 'Wat ik denk' maar een geweten dat gevormd en geïnformeerd is over de Katholieke leer, dat steeds zoekt naar een authentieke beleving van de leer en de principes van Jezus in het dagelijks leven en de concrete situaties.

Dus hoe moeten we nu als bisdom reageren op Amoris Laetitia? Op de eerste plaats wil ik iedereen aansporen, priesters en gelovigen, om het goed te bestuderen en overwegen. Dit is een document waarvan de diepte en rijkdom pas over de tijd duidelijk zullen worden. Terwijl ons Katholieke geloof en de discipline hetzelfde blijft, legt Amoris Laetitia grotere verantwoordelijkheid op de priesters, en dat is de reden waarom priesters meer hulp nodig hebben voor een goede praktijk en ervaring te ontwikkelen. Tegelijkertijd vraag ik onze priesters om veel tijd en aandacht te hebben om de situaties van mensen te evalueren in het licht van dit document, op een authentieke wijze en in gemeenschap van hart en geest met de bisschop en de andere priesters van het bisdom. Anders zal een gebrek aan samenhang en duidelijkheid leiden tot verwarring onder de gelovigen, met het risico op onrechtvaardigheid en schandaal. Anderzijds ben ik overtuigd dat we met ervaring beginnen om nieuwe wegen te zoeken, die leiden tot een organische ontwikkeling van onze leer en pastorale praktijk.

Amoris Laetitia zal een grote troost zijn voor de gelovigen in irregulaire situaties. In het bisdom Portsmouth is het een uitdaging om de roeping en schoonheid van het christelijke huwelijk en familieleven te promoten bij de jongeren, die leven in een toxische culturele context en die in toenamende mate het huwelijk verwerpen of er onverschillig tegenover staan. Om daaraan tegemoet te komen, hoop ik spoedig nieuwe initiatieven te mogen aankondigen van ons diocesaan Marriage and Family Life Team dat de huwelijksvoorbereiding overal in ons bisdom begeleidt, om te zorgen voor geëngageerde koppels, en support families. In de zomer zal ik mijn pastorale brief weiden aan het Sacrament van het Huwelijk. Voor deze herfst heb ik met de bisschoppelijke dienst voor de steun van de priesters, een speciale conferentie gepland over de 'rol van de priester in Amoris Laetitia'.

Laat ons nu met een gebed eindigen. Hier is het gebed waar de Heilige Vader mee eindigt:

Jezus, Maria en Jozef, in U beschouwen wij de schittering van de ware liefde; tot U keren we in vertrouwen.
Heilige Familie van Nazareth, laat ook onze families tot plaatsen van gemeenschap en gebed worden, authentieke scholen van het Evangelie en kleine huiskerken.
Heilige Familie van Nazareth, laat families nooit meer geweld kennen, afwijzing of verdeeldheid; laat allen die gekwetst zijn of geschandaliseerd, comfort vinden en genezing.
Heilige Familie van Nazareth, maak ons weer opnieuw open voor de heiligheid en de onschendbaarheid van het gezin, en de schoonheid van het Plan van God.
Jezus, Maria en Jozef, aanhoor onze bede,
Amen.


Mgr Philip Egan,
Bisschop van Portsmouth
24 april 2016, de vijfde zondag van Pasen.