Donderdag 3 maart is het Aanbidding van 15 tot 16 uur in de Kathedraal.
Zondag is het de eerste zondag van de Vasten en zijn er vespers met aanbidding om 15 uur, ook in de Kathedraal
1 en 2 april is er de jaarlijkse '24 uur voor de Heer' in de Virga Jesse Basiliek
En alvast de aankondiging van 24-25 juli: Herdenking van 705 jaar Sacrament van Mirakel.
Sinds enige tijd is er opnieuw een Dominicaanse gemeenschap verbonden aan de St Paulus Kerk in Antwerpen. Dominicanen zijn al 800 jaar de predikheren van de Kerk bij uitstek: constant bestuderen zij de leer van de Kerk om die zo goed mogelijk en duidelijk voor te stellen aan de gelovigen. Daarom worden ze vaak de waakhonden van de Kerk genoemd. Veritas is hun moto, omdat ze in hun theologische studie steeds op zoek zijn naar de Waarheid. Niet voor niets is hun logo zwart-wit.
Maar dat is duidelijk niet aan alle dominicanen besteed. Onderstaande preek komt uit Antwerpen. Het is een krachtig pleidooi voor relativisme. Voor de reductie van Jezus Christus tot een van de vele profeten van deze wereld. Voor een ontkenning van de Christelijke openbaring.
Precies wat de Heilige Johannes Paulus II beschrijft in Dominus Iesus, geschreven door de Congregatie van de Geloofsleer in het Heilig Jaar 2000:
'De voortdurende missionaire verkondiging van de Kerk wordt tegenwoordig bedreigd door relativistische theorieën, die het religieuze pluralisme niet slechts de facto, maar ook de iure (of in principe) willen rechtvaardigen. Als gevolg daarvan worden waarheden beschouwd als achterhaald, zoals bijvoorbeeld het definitieve en volledige karakter van de openbaring van Jezus Christus, de aard van het christelijke geloof in verhouding tot de innerlijke overtuiging in de andere religies, de inspiratie van de boeken van de Heilige Schrift, de personele eenheid tussen het eeuwige Woord en Jezus van Nazareth, de eenheid van de heilsorde van het vleesgeworden Woord en de Heilige Geest, de uniciteit en de heilbrengende universaliteit van Jezus Christus, de universele bemiddeling van het heil door de Kerk, de onscheidbaarheid - zij het in onderscheid - tussen het rijk van God, het rijk van Christus en de Kerk, de subsistentie van de ene Kerk van Christus in de katholieke Kerk.'
'De gelovigen zijn ertoe gehouden te belijden dat er een historische, in de apostolische opvolging gewortelde continuïteit bestaat tussen de door Christus gestichte en de katholieke Kerk: "Dit is de enige Kerk van Christus. (...) Onze Verlosser heeft haar, na zijn verrijzenis, aan Petrus als herder toevertrouwd. Aan hem en aan de andere apostelen heeft Hij haar uitbreiding en leiding opgedragen. Haar heeft Hij voor eeuwig opgericht als pijler en grondslag van de waarheid'
'Deze verklaring [Dominus Iesus], waarin enkele geloofswaarheden opnieuw in herinnering worden gebracht en uitgelegd, wil het voorbeeld van de apostel volgen, die aan de gelovigen in Korinthe schrijft: "Want vóór alles heb ik u overgeleverd, wat ook ik ontvangen heb" (1 Kor. 15, 3). Met het oog op enkele problematische of ook onjuiste theorieën wordt het theologisch onderzoek ertoe opgeroepen het geloof van de Kerk opnieuw te beklemtonen en overtuigend en indringend rekenschap af te leggen van haar hoop.
Toen zij spraken over het thema van de ware godsdienst, stelden de Vaders van het Tweede Vaticaans Concilie vast: "Deze enige en ware godsdienst bevindt zich in de katholieke en apostolische Kerk, die van de Heer Jezus de opdracht heeft ontvangen deze godsdienst aan alle mensen te verkondigen, toen Hij tot de apostelen zei: 'Gaat dus en maakt alle volkeren tot mijn leerlingen en doopt hen in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest en leert hun te onderhouden alles wat Ik u bevolen heb' (Mt. 28, 19-20). Van hun kant zijn alle mensen ertoe gehouden de waarheid, vooral wanneer deze betrekking heeft op God en op zijn Kerk, te zoeken en haar, zodra zij haar kennen, aan te nemen en te bewaren."
De openbaring van Jezus Christus zal in de geschiedenis "de ware leidster" voor de hele mensheid blijven: "De waarheid, die Jezus Christus is, blijkt nodig als universele autoriteit." Het christelijke mysterie overwint iedere afgrenzing van tijd en ruimte en brengt de eenheid van de mensenfamilie tot stand: "Van verschillende plaatsen en tradities zijn allen er in Christus toe geroepen, aan de eenheid van de familie van Gods kinderen deel te hebben. (...) Jezus haalt de scheidingsmuren omlaag en voltrekt de vereniging op een unieke, verheven manier door de deelname aan zijn mysterie. Deze eenheid is zo diep, dat de Kerk met de heilige Paulus kan zeggen: 'Jullie zijn dus geen vreemden meer, zonder burgerrecht, maar medeburgers van de heiligen en huisgenoten van God''
Maar dit is duidelijk niet de leer die de Dominicanen in Antwerpen aanhangen. In plaats daarvan komt flower-power-theologie: Iedereen is goed, jij en ik. Alsof men een soort visioen wil schilderen: de leeuw speelt met het lam en het kind in het hol van de slang. Wie in de realiteit leeft, weet dat dat visioen niet de werkelijkheid hier op aarde is.
Wie spreekt met moslims die zich bekeerden tot de Katholieke kerk, weet hoe zeer zij schrik hadden in de islam, waar God geen vader is. We weten allemaal hoe Katholieken lijden in moslimlanden, en hoe de koran Katholieken als tweederangs-mensen beschouwd. We weten hoe in Indië de Katholieken van Kerala vervolgd worden door het Hindoeïsme. Hoe kan een intellectueel trouwens monotheïsme en polytheïsme over een kam scheren?
Natuurlijk we zijn allemaal mensen, en dus hebben we onze beperktheden. Maar juist omdat we allemaal mensen zijn, hebben we als Katholieken de taak om iedereen de openbaring van Christus te brengen. Zodat ze niet blijven dwalen in animisme of polytheïsme (Kardinaal Sarah beschrijft hoe wreed en gebukt onder schrik de afrikanen gingen onder het animisme, en hoe bevrijdend het geloof in Christus is).
In de werkelijke wereld eet de leeuw het lam op en het kind wordt gebeten door de slang. Het zijn slechte herders die het kind aanraden te gaan spelen met de slang of de schapen naar de leeuwen sturen. Toch is dat exact wat deze preek doet. Dit is precies het omgekeerde als we van onze herders zouden mogen verwachten. Geen wonder dat de Katholieke Kerk in Vlaanderen leeg is: we hebben onduidelijke herders. Het is de letterlijke claim van Christus, dat de verlossing door Hem gebeurt, niet door een of andere valse profeet, hoe kan een priester dat ontkennen? Als Christus niet verrezen is, is ons geloof waardeloos. De waakhonden van de Kerk, zijn gedomesticeerde schoothondjes geworden, die het gemakkelijker vinden met iedereen vriendjes te zijn - door lukraak zinnetjes uit religies te plukken, zonder de algemene waarheid te willen zien-, in plaats van de Waarheid te verdedigen. Het levert je vast politiek-correcte lof op.
Het is makkelijk om het geloof in de uniciteit van de openbaring af te doen als 'rigide'. Maar de leer van de Katholiek Kerk is rigide. Christus zelf in het Nieuwe Testament is rigide. Omdat er éen Waarheid is. Veritas. Dé Waarheid, Dé Weg en Het Leven: Jezus Christus onze Heer. Het is een schitterende Waarheid.
Aan deze dominicaan kan ik dus alleen op zijn Antwerps zeggen: Zwaanst na nie.
Preek van Didier Croonenberghs, o.p. : februari 2022
Geen enkele religie of filosofie heeft een monopolie op God.
Dit is een vanzelfsprekende verklaring voor sommigen, maar het is
waarschijnlijk moeilijk voor anderen om dit te horen… Maar God ontsnapt
aan ons verstand en aan onze taal.
Dit is het gevoel dat ik heb bij het lezen van dit Evangelie: God is en blijft een mysterie en we kunnen niet zeggen dat hij het eigendom is van een bepaalde godsdienst! Elke religie stelt op zijn eigen manier een reeks waarden voor, maar het is mogelijk daarin een gelijkenissen en overeenkomsten vinden.
In het centrum van het evangelie staat de gulden regel van de naastenliefde, die door de grote religieuze tradities van de wereld wordt gedeeld.
In de oude Hindoe Mahabharata kunnen we op dezelfde manier lezen: “men moet een ander nooit aandoen wat hij als beledigend voor hem beschouwt”.
In de boeddhistische Nipata Sutta lezen wij: “Zoals een moeder voor haar kind zorgt, zo moet de geest van de mens geheel gegeven zijn aan alle levende wezens”.
In een Taoïstisch geschrift lezen we dat “de goede man de winsten van anderen als de zijne zal zien en hun verliezen op dezelfde manier”.
In de Zoroastrische geschriften staat: “De natuur is alleen goed wanneer zij een ander niet aandoet wat niet goed is voor haarzelf”.
In de Talmoed lezen wij: “Wat u verafschuwt, doet dat niet aan uw gelijken. Dit is de hele Torah”.
En tenslotte lezen wij in een islamitische Hadith de woorden van de Profeet Mohammed: “Niemand is een ware gelovige tenzij hij voor zijn broeder verlangt wat hij voor zichzelf verlangt”.
In al deze zinnen klinkt de gulden regel door uit het evangelie van deze zondag: “Zoals gij wilt dat de mensen u behandelen,moet gij ook hen behandelen”
Wanneer wij ons bewust worden van de rijkdom van dit religieuze
pluralisme, kan geen enkele godsdienst of filosofie beweren de enige weg
naar verlossing te zijn! Elk op zijn eigen manier onthult iets van de
goddelijkheid. En toch… als we het christendom reduceren tot universeel
gedeelde waarden —als we het evangelie reduceren tot vrome sentimenten
en vriendelijkheid— wat hebben we dan nog meer te zeggen?
Wat hebben wij te verkondigen dat anders is?
Wat is ons ‘specifieke verschil’’?
“Als ge bemint wie u beminnen, wat voor recht op dank hebt ge dan?”
In dit evangelie ligt dus een wijsheid die in alle spirituele tradities van de wereld te vinden is. Maar er is ook iets ongehoord, onredelijk, paradoxaal en in geen enkele andere religie te vinden… Het is niet alleen een kwestie van anderen niet aandoen wat wij niet willen dat ons wordt gedaan. Maar het gaat over verder gaan… Het gaat over positief, werkelijk, onze vijanden lief te hebben. En om voor hen te bidden… Laten we eerlijk zijn! Is dit niet boven onze macht? Is dat niet teveel van ons gevraagd?
Het lijkt mij dat er een manier is om de liefde van vijanden te
begrijpen die binnen ons bereik blijft… Laten we daartoe de tekst nader
bekijken. Het Grieks kent vier woorden om liefde uit te drukken:
gevoelsliefde, erotische liefde, bloedliefde en liefde van eerbied.
De liefde van vijanden is inderdaad een liefde van eerbied…
Hoe kunnen wij onze vijanden liefhebben? Niet door gevoelens of sympathie. Het is een liefde van de wil, niet vanuit het hart.
Het gaat erom te erkennen dat we niet de hele waarheid over hen kennen, en dat die alleen aan God toebehoort…
Je vijanden liefhebben is erkennen dat ze nog steeds menselijk zijn, in God´s beeld en gelijkenis, ook al ziet ons hart alleen hun onmenselijkheid…
Je vijanden liefhebben is hen niet herleiden tot hun woorden en hun daden, ook al hoort ons hart alleen wat zij gezegd hebben. Wat ze gedaan hebben.
Je vijanden liefhebben vanuit de eerbied werkt ook ontwapenend en behoedt ons, ja bevrijdt ons van gevoelens en daden van haat, die ons belasten en de vijandschap alleen maar aanwakkeren.
Laten wij de Heer vragen om deze wil om lief te hebben,
om met eerbied lief te hebben, hen die wij niet meer liefhebben.
Te beginnen misschien met onszelf.
Dan zal het Evangelie niet alleen maar een eenvoudige spiritualiteit zijn. Maar een unieke radicale, ongehoorde, bevrijdende eis. Amen.
Jésus le Messie is een franse organisatie die helpt om aan moslims de blijde Boodschap van het Evangelie te openbaren. Daarnaast helpt het ook bekeerde moslims om te overleven, als hun familie hen verstoot, of naar het leven staat.
Ze houden al jaren in Frankrijk verschillende conferentiedagen, vaak ook met missies in de straten, om moslims aan te spreken en een dialoog over het geloof te beginnen.
Een van de bekende sprekers op deze bijeenkomsten is E.H. Guy Pagès, die heel enthousiast kan spreken over deze materie. Daarnaast zijn er ook vaak de Missionarissen van de Goddelijke Barmhartigheid, een congregatie in Toulon, die alle steun verdient. Het is heel bemoedigend om priesters te zien spreken, die vloeiend de latijnse teksten en het evangelie, naast de koran in het arabisch kunnen citeren, en ons geloof kunnen verdedigen tegen deze reductie van de Blijde Boodschap, die de islam heet.
Op zaterdag 21 mei 2022 is er een forum 'Témoigner du Christ auprès des musulmans', in de Kathelijnekerk aan de vismarkt in Brussel. Inschrijven kan - gratis - via de website van Jesus-Messie.
Het is de eerste keer in België, vanuit mijn ervaring met de forums in Toulon, kan ik dit alleen ten sterkste aanraden!
Bij de paters minderbroeders kan u in de mandjes achteraan terug de oude palmtakjes van vorig jaar achterlaten. Ze worden verbrand voor de as van aswoensdag (2 maart 22). Een heel mooie traditie.
Het staat niet op het parochiaal overzicht van de vasten-activiteiten, maar vrijdag 1 en zaterdag 2 april 2022 gaat in de Virga Jesse Basiliek opnieuw de '24 uur voor de Heer' door:
24 uur van aanbidding, met ieder uur een speciale intentie om voor te bidden.
We starten na de avondmis vrijdag van 17.30 uur tot zaterdag om 16,30 uur.
Ik lees op de affiches van de parochie, dat er biechtgelegenheid zal zijn in de Basiliek op zaterdag 2 april van 15 tot 16 uur.
6 maart is er vespers met aanbidding om 15 uur in de Kathedraal, op de eerste zondag van de vasten.
Iedereen welkom.
artikel van Sean Salai sj in America, het jezuïtisch tijdschrift.
artikel in het publiek domein
Vertaling in het kader van het symposium 'Schoonheid, bron van evangelisatie' op 24 juli 2022 in Hasselt, ter herdenking van de 705de verjaardag van het Sacrament van Mirakel (Sacra705):
Duncan G Stroik is een architect, auteur en professor van architectuur aan de University of Notre Dame. Zijn werk is onder andere de OLV van de Heilige Drievuldigheid kapel in Santa Paula, Californië, het Schrijn van OLV van Guadalupe in LaCrosse, Wisconscin; de Kathedraal van St Jozef in Sioux Falls, SD en recent de kapel van het Heilig Kruis aan de Jezuïeten hogeschool Tampa, Fla.
Professor Stroik is de auteur van 'The Church Building as a Sacred Place: Beauty, Transcendence and the Eternal, en de stichter-editor van Sacred Architecture Journal. In 2016 ontving hij de Arthur Ross Award voor klassieke architectuur. Ik interviewde professor Stroik per telefoon over zijn werk.
Hoe zou u de staat van de sacrale architectuur in het Katholicisme van de VS vandaag beschrijven?
Ik zou zeggen dat het aan het verbeteren is, en het is een erg spannende tijd om met sacrale architectuur bezig te zijn in de VS.
Welke positieve trends ziet u in de sacrale architectuur?
De jongere priesters en bisschoppen, 60 jaar en jonger maar ook sommige oudere priesters, opgegroeid met kerken die gebouwd werden in de jaren 60 en aangepast in de jaren 80. En ik zie nu aandacht voor dingen die genegeerd werden in de vorige decaden, met name een grotere aandacht voor de Eucharistie, met daardoor een grotere drang voor schoonheid in de kerk en vooral het tabernakel. Dat zagen we 25 jaar geleden niet.
Welke bezorgdheden heeft u over de sacrale architectuur?
Ik wil een Traditionele (met een hoofdletter T) Katholieke architectuur promoten, wat niet wil zeggen van 1950, 1650 of 1250, maar te kijken naar de hele traditie van de Katholieke architectuur. We willen mooie gebouwen hebben, maar vaak willen we geen geld besteden. Hoewel architecten vaan goede intenties hebben, zijn ze niet getraind in klassieke of gothische kerken. Ze willen mooie dingen doen, maar vaak eindigt het met het slecht of verkeerd te doen. Dus is er het gevaar dat we dingen doen die traditioneel zijn met een kleine t, en niet erg goed. We zijn te vaak tevreden met middelmatigheid als het theologisch of liturgisch correct lijkt.
Hoe definieert u sacrale architectuur?
Sacrale architectuur zijn de gebouwen die bedoelt zijn om God te eren en het volk te dienen. Dat zijn niet enkel kapellen, kerken en kloosters. Dat zijn ook schoolgebouwen, ziekenhuizen en andere plaatsen die enig religieus doel hebben.
Mensen hebben vaak een sterke reactie op mooie Katholieke gebouwen. Hoe verstaat u schoonheid in de sacrale architectuur?
Ik denk dat we zo 50 jaar een gebrek hebben gehad aan enkele principes van de sacrale architectuur. Schoonheid is daar een deel van. Maar ik focus op wat ik zie als de 5 principes: verticaliteit, directionaliteit, iconografie, geometrische orde en duurzaamheid. Als we die 5 dingen goed doen dan hebben we een basis voor een sacraal gebouw dat ook mooi kan zijn.
Mensen reageren ook sterk op sacrale architectuur die lelijk en uit de tijd lijkt. Welke fouten zie je dat Amerikaanse Katholieken maken in de sacrale architectuur?
Gedateerde stijlen zijn een enorm probleem voor architectuur vooral in de late 20ste eeuw. Als we proberen te doen wat liturgisch en financieel correct is, dan bouwen we heel wat structuren die niet echt goed tegen de tijd kunnen. Sommige dingen die toen het laatste nieuw leken, lijken dat helemaal niet meer vandaag.
In meer succesvolle Sacrale ruimten, is er een unieke samensmelting van het oude en nieuwe die samenwerkt, zoals in de kathedraal van Chartres en de zuidamerikaanse missies. Hoe zoekt u een evenwicht tussen oud en nieuw als architect, om niet zomaar een slechte copie van het verleden te maken en er meteen verouderd uit te zien?
Ik denk dat het natuurlijk en goed is dat we leven in, onze erediensten houden en onze gebouwen mooi maken. Als een klassicist ben ik niet geïnteresseerd om een historisch gebouw te bewaren zonder iets toe te voegen. Ik wil het vrij van lelijkheid houden, vrij van toevoegingen die niet op hun plaats lijken of van een duidelijke lagere kwaliteit zijn. We zien zo veel historische gebouwen, die een vrijstaand altaar hebben dat helemaal niet op hetzelfde niveau staat dan de rest van de kerk. Als ik iets nieuw doe in renovatie van een oudere plaats, moet het eruit zien alsof het er altijd heeft gestaan of nog mooier is dan de originele elementen. Iets toevoegen aan het verleden is een goed ding; maar iets slecht toevoegen aan het verleden kan slechter zijn dan helemaal niets doen.
Als een van de intellectuele grondleggers van de University of Notre Dame School of Architecture, onderwijst u architecten om sacrale gebouwen te bouwen in een neoklassieke stijl. Wat zeg je aan de Katholieke instituten die iets mooi willen bouwen maar niet de prijs kunnen betalen om iets in die stijl te laten ontwerpen?
Ik heb daar veel sympathie voor. Het is wat ironisch, omdat onze voorouders vaak immigranten, moeten beginnen met heel simpele structuren. Maar ze bouwen opnieuw of hernieuwden naar mate ze het konden betalen. Het is ironisch dat we als rijke amerikanen denken over simpliciteit, maar dat doen we en ik moet dat aanvaarden. Dus moeten we zoeken om schoonheid te bouwen met een budget. Mijn kort antwoord is dat we voorrang moeten geven waar we willen focussen met onze mogelijkheden om een zo groot mogen impact te hebben. Dat betekent meestal het gezicht van het gebouw, de facade en haar hart, het koor.
Welke bezorgheden hebben de Katholieken meest als ze u opzoeken om een opdracht te geven?
De mensen die naar mij komen hebben meestal gezien wat we doen en zijn geïnteresseerd om iets gelijkaardig te doen. Als ze niet weten wat we doen of hoe we het doen, dan zijn wij waarschijnlijk niet de firma voor hen. Onze klanten hebben meestal bezorgdheden over de prijs en het integreren van traditionele elementen. Een van mijn doelen is de samenwerking is om te zoeken wat voor hen werkt in hun specifieke stad of religieuze instelling. Ik heb geen formule die voor iedereen past. Ik zoek iets dat werk voor die precieze gemeenschap, school of religieuze orde.
Uw recente werk voor een kapel van het Heilig Kruis aan de Jezuïeten hogeschool in Tampa, ter vervanging van een oude structuur van 1962 in het kader van de schoolvernieuwing, trok veel aandacht. Wat kan u vertellen over de uitdagingen bij die opdracht?
Wel de eerste uitdaging was dat de Tampa Jezuit had de indruk dat ze moesten vasthouden aan de originele kapel omwille van kosten en uit nostalgie van het bestaande gebouw. Maar dat gebouw was 16-zijdig en dat is moeilijk om daar iets aan te bouwen. We kwamen met een design dat kon passen aan die erg lage gebouw, maar het werd snel duidelijk dat dit veel te duur zou zijn. Dus kwamen we met een tweede eenvoudig voorstel, passend bij de Jezuïeten-traditie om het te vervangen. De nieuwe structuur was kost-effectief.
Dus de eerste uitdaging was om het idee van de renovatie van het oude gebouw dat in niet al te goede staat was weg te krijgen. Een tweede was dat pater hermes, de president van Tampa Jezuit en anderen vanalles van het oude gebouw wilden behouden. Die kapel was gecentraliseerd, met grote abstracte glasramen en vele ingangen voor de studenten. We bestudeerden een aantal van deze gecentraliseerde Jezuïetenkerken om datzelfde gevoel te krijgen, maar we konden niet alles doen dat ze wilden. Ik had nooit gedacht dat we ooit een gecentraliseerde Jezuïetenkerk zouden bouwen, maar we hebben het gedaan en maakten er wat van. Ik heb 25 jaar gewacht op een klant die ons een gecentraliseerde kerk zou willen laten bouwen met voldoende hoogte.
Waar vind je God in uw werk van aanleren en scheppen van Sacrale architectuur?
Het is mijn hoop dat we de kerk dienen, en in zekere manier, dat we de gelovigen helpen om dichter bij Christus te komen door deze gebouwen. De architectuur ervaren is natuurlijk maar een klein deel van onze ervaring in de kerk. Maar architectuur en kunst zijn een erg duur deel van het Katholicisme dat een lange tijd kan meegaan. Het is altijd een hoogtepunt van mijn leven om een dedicatie-mis mee te maken, zoals hier in de kapel van het Heilig Kruis in Tampa in augustus, en om een bisschop het altaar en de muren te zien zalven in een heilige ruimte, die onze firma gemaakt heeft.
Als je een ding tegen Paus Franciscus zou zeggen over sacrale architectuur, wat zou het zijn?
Ik zou zeggen dat de kerken een van de wegen zijn waarop de universele Kerk spreekt tegen de mensheid, tegen de ongelovige, tegen de gemarginaliseerde en de arme. En dat is dus iets waar de Kerk steeds in heeft geïnvesteerd. We moeten dat zo blijven doen, of het nu de restauratie is van het Heilig Graf in Jeruzalem of het bouwen van nieuwe kerken in de arme regio's van de wereld. Ik denk dat een van de tastbare en langwerkende manieren waarop we de mensen in nood kunnen dienen, in de periferiën, is door sacrale architectuur.
Wat is uw hoop voor de toekomst van de Sacrale architectuur?
Ik hoop dat we meer talentvolle architecten vinden die mooie dingen maken - en niet enkel proberen te leren wat men voor ons deed, maar werk ontwikkelen op een nieuw niveau. Ik hoop op kunstenaars die leren beeldhouwen en schilderen op een heel hoog niveau opdat onze kerken terug plaatsen woden van heel hoge artistieke kwaliteit om de mensen hun geest te verheffen.
Wat moeten mensen onthouden van uw werk?
Wat ik geprobeerd heb de laatste 25 jaar, en nog steeds doe, is om tegen te spreken wat ons 40 jaar verteld is: 'Dat kan je niet meer maken. We kunnen geen zaken meer bouwen zoals ze vroeger gebouwd werden. We hebben geen vaklui meer zoals we ze hadden.' Dat is mijn missie, om die 'algemene wijsheid' tegen te spreken, die een PR was voor de modernistische architecturale agenda. Ik wil die iconoclastische agenda tegenspreken, door de vitaliteit van de kerkelijke traditie aan te tonen in haar sacrale kunst.
Een laatste gedachte?
Nu we een jezuïetenkapel hebben gedaan, hoop ik dat ik andere mag doen - want er is een rijke jezuïtische traditie, niet allen architecturaal, maar ook voor onze urbane zones. Ik ben fan van het huwelijk tussen kunst en architectuur in de Jezuïetengebouwen, of het nu de Gesu in Rome is of de missiekerken in Zuid Amerika. De grote interesse in een gesofisticeerde theologie kan ons inspireren voor een gesofisticeerde architectuur en kunst. Ik geloof dat dat gebeurde in de Kapel van het Heilig Kruis in Tampa omdat de jezuïeten wilden dat dat gebeurde. Het was een eer om daar deel van uit te maken.
zie duncan g Stroik
Op 24 juli 2022 organiseert de Hasseltse Sacramentsbroederschap een symposium 'Schoonheid, bron van Evangelisatie', naar aanleiding van de 705de verjaardag van het Mirakel van Viversel-Hasselt op 25 juli 1317.
Dit artikel verscheen op aleteia.com op 26-5-2018, en is beschikbaar in het openbaar domein. Hier een vertaling naar het Nederlands.
Ierse beeldhouwer onderstreept het belang van traditie, anatomie en de Theologie van het Lichaam.
Als je eens een slechte dag heb, denk dan aan dit verhaal uit het leven van Dony Mac Manus. In 2001, had deze Ier, die nu in New York City woont, een serie van slechte dagen. Het begon met het vreselijke nieuws van een New York politieman, een vader van kinderen voor wie Mac Manus oplette, op een avond ging zitten, en een kogel door zijn hoofd schoot.
Na de scene van de tragedie bezocht te hebben en troost te geven aan zijn kinderen, ging Mac Manus terug naar zijn huis, een appartement in Queens. In het midden van de nacht werd hij wakker door geluiden van pijn en zuchten in zijn achtertuin. De buur die op de bovenste verdieping woonde, was uit het venster gesprongen om zelfmoord te plegen. Later die lente, brandde de kunstschool waar Mac Manus les volgde af. Een crucifix die hij had gemaakt voor zijn eindwerk was beschadigd doordat de bovenste verdieping er bovenop viel. Enkele weken later, op 11 september kwamen de twee brandweermannen die zijn crucifix uit het puin hadden gehaald, om bij de aanslag op de Twin Towers.
'11 september was iets als 'Ik moet hier absoluut weg' zei Mac Manus in een interview, nog steeds onder de indruk 16 jaar later. Hij vloog naar huis, maar werd opgehaald op Dublin airport door zijn broer, die hem het bericht bracht van een vriend die zijn vrouw en kinderen had vermoord en zelfmoord trachtte te plegen.
Het was vast voorzienigheid, dat de volgende halte voor Mac Manus Rome was, om mee te doen aan een beeldhouwcompetitie in het vaticaan. Hij won de opdracht niet, maar tijdens deze tijd maakte hij tekeningen van de Pieta van Michelangelo, uit drie richtingen.
Door de Pieta te tekenen moest hij haar ook beschouwen, 'een van de mooiste beelden uit de geschiedenis' zei hij - en wat het voorstelt - ' de ergste misdaad die er bestaat in de geschiedenis: God-moord'. Deze ervaring was het antigif dat hij nodig had na zoveel verschrikkelijk leed.
Wat Mac Manus bewoog was de combinatie van Michelangelo zijn kunde en spiritualiteit. 'Ik werd gevoed door de overvloed van het interne leven van de grote meester. Dat gaf me een enorme bewondering voor de diepte van deze erfenis en dat dit iets van buitengewone waarde is.'
Door de Pieta te tekenen realiseerde hij dat 'als dit kunstwerk alles kan helen, al de wonden die ik kreeg, dan kan ik misschien als ik ook maar een heel klein beetje van de magie van Michelangelo zou kunnen hebben, kan ik iets bijdragen aan de wereld, of in ieder geval om de nieuwe generatie te leren om het veel beter te doen dan ik' zei hij. 'En ik voelde de drang om een protagonist te zijn, niet een consument van cultuur, en uit te gaan en bij te dragen tot de geschiedenis van de kunst zo goed als ik kan, en het was bevrijdend voor me om te realiseren dat ik geen Michelangelo moet zijn of een van deze grote kunstenaars, maar dat het voldoende is om in de achtergrond van hun carrière te staan, maar juist de plaats te scheppen waarin Michelangelo kon ontstaan.
Uiteindelijk kon Mac Manus deze ruimte helpen scheppen - en niet minder dan in een van de plaatsten van deze grote meesters. In Florence, in Italië, lieten de Dominicanen hem toe om een Sacred Art School te beginnen in een voormalige studio van Fra Angelico. Zoals Fra Angelico streefde Mac Manus ernaar om kunst te maken en kunst te leren tot meerdere glorie van God. Maar hij bracht zelf een wat ander perspectief mee, en vol van zijn eigen ervaring en de tijd waarin we leven.
Hij werd geboren in Dublin in 1971, en kwam jong in aanraking met kunst. Zijn moeder was een kunstenaar, en gaf hem toen hij 7 jaar was een stuk klei, waar hij maar 'een autootje of olifant' van moest maken. Ieder juveniel enthousiasme dat hij mocht hebben over de kunstwereld, werd ondermijnt bij zijn hogere studies. Hij werd buitengezet aan de National College of Art and Design in Dublin omdat hij zich niet wilde plooien naar de 'deconstructieve, relativistische groep' die daar de lakens uitdeelde.
Dat was in zekere zin zijn eerste kennismaking met de ideologische revolutie van de 1960s en haar intellectuele architecten, Michel Foucault en Jacques Derrida.
'Zij infiltreerden de universiteiten van het westen' legt Mac Manus uit 'en deconstrueerden eigenlijk het Engels, filosofie, theologie, architectuur en kunst - iedere discipline eigenlijk - die de grote Europese traditie, de Grieks-Romeinse, Judeo-Christelijke wortel van onze cultuur en zo de bakermat en bron van ideeën. ... In de kunstschool leerden ze ons niet tekenen of schilderen of beeldhouwen; ze zeiden je om naar de bibliotheek te gaan en een idee te krijgen, en als je een idee heb dan zoek je objecten en dan zoek je of je je idee met die objecten kan communiceren. Bijvoorbeeld door twee cola-blikjes aan elkaar te lijmen en dan nog wat rommel erbij. Gewoon relativistische onzin. Met als basis, dat als je een kunststudent bent, je dus een genie bent. Jij bent een kunstenaar. Er is geen standaard, geen discipline. ... Het is waarschijnlijk het meest ontaarde beroep in de geschiedenis ervan, want er is absoluut niets dat een kunstenaar kan doen dat in vraag mag gesteld worden. Hij kan op de grond spuwen en dat tot kunst verklaren.'
Niettemin werd het werk van Mac Manus voor zijn scriptie gekozen door het National Museum of Ireland voor permanent tentoon te stellen in de hedendaagse silver collection. Hij kreeg een Millennium Scholarship van 20 000 dollar van de Bank van Ierland om een Masters of Fine Att degree te volgen aan de New York Academy of Art, waar hij een heel andere aanpak vond dan zijn Ierse scholing, meer academisch en meer formeel.
Het beeldhouwen van de crucifix aan de New York Academy was een levens-veranderende ervaring.
'Fundamenteel wat ik wilde doen met de creatie van deze crucifix is essentieel het lichaam van Christus. Het is een academische studie van de botten en spieren van de kruisiging, en ik wat het lichaam van Christus aan het contempleren. Ik wilde in mijn eerste taal, de vorm, mijn eigen geloof uitdagen: Geloof ik werkelijk dat God botten en vlees werd? En ik deed het naar de design-theorieën van Michelangelo: een pyramide met spiraal, de pyramide van stabiliteit, de spiraal voor beweging.'
Het project kreeg als titel Corpus Christi. Een bevriende priester kwam naar zijn studie en had als commentaar: 'Wat je doet is heel gelijkaardig aan de Theologie van het Lichaam van Johannes Paulus II.' Mac Manus had daar nooit van gehoord, gebaseerd op een aantal presentatie van de Paus die hij in het vaticaan hield. Maar na te luisteren naar opnames van Christopher West in verdediging van de Theologie van het Lichaam, was Mac Manus overtuigd van haar monumentale belang.
'Ik startte om het te onderwijzen aan de New York Academy aan andere studenten van de studio. Iedere vrijdag avond, had ik een open forum over de Theologie van het Lichaam, en de studio was boordevol.' 'En dat ging door tot 3 uur s'morgens op zaterdagmorgen in de bars van Soho, met gesprekken over theologie, en heel wat plezier. Dit zijn kunstenaars die van over heel de wereld komen en alles studeren over het lichaam, behalve over wat het betekent, en hier kregen ze wat de betekenis was.'
Volgens de kenner van de Theologie van het Lichaam, Bill Donaghy, zijn de ideeën van Johannes Paulus II een 'verfriste, vernieuwde visie op de schoonheid en waardigheid van de menselijke persoon en onze universele roeping tot liefde en gemeenschap, die geschreven is in de sexualiteit van iedere man en vrouw.'
'Het was een echt geschenk, en het werd een echte nucleus van mijn apostolaat bij kunstenaars, om zo kunstenaars tot het geloof te brengen, omdat ze werkelijk een echte praktische relatie had die iets te zeggen had' 'Het was niet zomaar een ideologie of academisch gepraat. Het was iets dat werkelijk iets waardevol was dat aan hun werk kon bijdragen en aan hun verstaan wie ze zelf zijn.'
Als het lichaam heilig is, dan moeten Katholieke kunstenaars ook niet vasthouden aan valse ideeën over bescheidenheid. En tekenen of beeldhouwen van levende naaktmodellen is essentieel, volgens Mac Manus. 'Als je een volledige kennis hebt over het menselijk lichaam, dan heb je alles. Het is het meest gesofisticeerd en mooiste ding in de wereld, de menselijke conditie, de menselijke ziel. ... Dat betekent dan je in dialoog kan treden met de realiteit van de menselijke persoon voor u.'
Rond deze tijd, ontdekte Mac Manus de Brief aan de Kunstenaars van Paus Johannes Paulus II. In 2009 bracht hij, hij leefde toen een tijd in Florence, daar een aantal Katholieke kunstenaars bij elkaar voor de vernieuwing van de kunst.
'We bestuurden de brief van de Paus samen, en bestudeerden het goed, en toen ik aan de laatste pagina kwam zag ik dat de datum exact 10 jaar eerder was.'
Dat was de start van de Sacred Art School van Firenze.
Ondertussen was Osamu Tanimoto uit Tokyo naar Firenze gekomen om de oude meesters te bestuderen.
Ik wilde schilderen zoals zij, zegt Tanimoto in een interview. 'Ik wist niets van het Evangelie of van de Kerk. Ik copieerde gewoon de meesters. Ze zijn mooi, maar ik begon te voelen dat ik iets niet begreep. Er was iets in deze schilderijen dat ze werkelijke mooi maakte.'
Tanimoto ontmoette Mac Manus op een tentoonstelling en liet zijn verwondering blijken. Mac Manus nodigde hem uit in zijn studio en de lezingen over de Theologie van het Lichaam. De twee kwamen tot een dialoog en Tanimoto werd een van de eerste studenten van de Sacred Art School.
Met ouders die 'cultureel boeddhisten' waren, groeide Tanimoto op als agnost. Maar hij 'had de intuïtie dat er iets was dat hemzelf oversteeg. Dus was ik in zekere zin op zoek naar God. Ik was geïnteresseerd in het begin en het einde van het universum; vanwaar we komen en waar we heen gaan.'
Mac Manus stelde voor om met hem door de catechismus te lezen.
Met de Theologie van het Lichaam als een soort onderpand, focussen de lessen van Mac Manus op schoonheid en het menselijk lichaam, zegt Tanimoto. 'Het is het mooiste design in de schepping. God maakte ons naar Zijn beeld. Dus is de studie van het naakt op vele manieren een gesprek met God. We zien het mooiste design van God.'
De leraar leidde de klas van Tanimoto door een diep onderzoek van een schilderij van de Aankondiging door Jacopo Pontormo, met de nadruk hoe de kunstenaar heel strikt de anatomische details volgt om schoonheid en genade uit de drukken in de verschijning van de aartsengel Gabriël.
'Ik had niet begrepen dat er zo een innerlijkheid was in de kunstwereld,' zegt Tanimoto, 'Dus was het artistiek een grote revelatie, en ook spiritueel omdat ik de schoonheid kon voelen. ... En dat komt zowel van de wetenschap als zijn geloof. Het toonde aan dat wetenschap en geloof elkaar handen kunnen schudden en iets mooi maken, iets dat God van ons wil. Dat vind je niet vaak in hedendaagse kunst.'
Tanimoto was gedoopt in 2010, op de leeftijd van 28 jaar.
De in New York geboren Shana Smith was al Katholiek, en kende de Theologie van het Lichaam, toen ze studeerde aan de Sacred Art School. Maar de ervaring bracht haar ertoe om de aanpak van Mac Manus te imitren.
'De aanpak van Dony inspireerde met in mijn werk aan de Katholieke hogeschool' zegt Smith die les geeft aan St Ignatius College prep in Chicago. 'De reden waarom ik in een Katholieke school wilde werken was precies dat ik wilde zijn voor mijn studenten, wat Dony was voor mij, door hen in contact te brengen met sacrale kunst en voorwaarts gaan in de traditie. Dony maakt een mogelijkheid voor ons om in dialoog te treden met de oude meesters.'
Vandaag is Mac Manus niet langer verbonden aan de school in Firenze, maar wil een gelijkaardig project beginnen in Venice (USA). Een korte film over zijn visie en werk is gelanceerd in de USA.
'Dony wil de traditie van de barok en naturalisme doen herleven, zoals ik dat wil doen met de Gotiek en naturalisme,' zegt de kunstenaar David Clayton, de stichter van The Way of Beauty.
Wat we willen doen is om deze tradities weer in te voeren, en het is geen historisme, maar het leeft en ademt en ontwikkelt binnen de grenzen ... ze opnieuw toepassen op manieren die spreken voor mensen van vandaag. Ik denk niet dat we er al zijn. Niemand is. Maar Dony is zeker een van de leiderzs. Hij is een van de leiders van beeldhouwwerk in het naturalistische veld. ... en hij verbindt dit met de christelijke wereldbeeld en het verstaan van de menselijke persoon.'
Wat betreft de plaats van de Theologie van het Lichaam in de kunst, zegt Clayton dat wat nodig is in de kunst vandaag is een 'algemene en diep verstaan van de antropologie van de menselijke persoon, en als je dat benadert vanuit de Theologie van het Lichaam dan is dat fantastisch, en dat is wat Dony heeft gedaan.
