artikel van Sean Salai sj in America, het jezuïtisch tijdschrift.
artikel in het publiek domein
Vertaling in het kader van het symposium 'Schoonheid, bron van evangelisatie' op 24 juli 2022 in Hasselt, ter herdenking van de 705de verjaardag van het Sacrament van Mirakel (Sacra705):
Duncan G Stroik is een architect, auteur en professor van architectuur aan de University of Notre Dame. Zijn werk is onder andere de OLV van de Heilige Drievuldigheid kapel in Santa Paula, Californië, het Schrijn van OLV van Guadalupe in LaCrosse, Wisconscin; de Kathedraal van St Jozef in Sioux Falls, SD en recent de kapel van het Heilig Kruis aan de Jezuïeten hogeschool Tampa, Fla.
Professor Stroik is de auteur van 'The Church Building as a Sacred Place: Beauty, Transcendence and the Eternal, en de stichter-editor van Sacred Architecture Journal. In 2016 ontving hij de Arthur Ross Award voor klassieke architectuur. Ik interviewde professor Stroik per telefoon over zijn werk.
Hoe zou u de staat van de sacrale architectuur in het Katholicisme van de VS vandaag beschrijven?
Ik zou zeggen dat het aan het verbeteren is, en het is een erg spannende tijd om met sacrale architectuur bezig te zijn in de VS.
Welke positieve trends ziet u in de sacrale architectuur?
De jongere priesters en bisschoppen, 60 jaar en jonger maar ook sommige oudere priesters, opgegroeid met kerken die gebouwd werden in de jaren 60 en aangepast in de jaren 80. En ik zie nu aandacht voor dingen die genegeerd werden in de vorige decaden, met name een grotere aandacht voor de Eucharistie, met daardoor een grotere drang voor schoonheid in de kerk en vooral het tabernakel. Dat zagen we 25 jaar geleden niet.
Welke bezorgdheden heeft u over de sacrale architectuur?
Ik wil een Traditionele (met een hoofdletter T) Katholieke architectuur promoten, wat niet wil zeggen van 1950, 1650 of 1250, maar te kijken naar de hele traditie van de Katholieke architectuur. We willen mooie gebouwen hebben, maar vaak willen we geen geld besteden. Hoewel architecten vaan goede intenties hebben, zijn ze niet getraind in klassieke of gothische kerken. Ze willen mooie dingen doen, maar vaak eindigt het met het slecht of verkeerd te doen. Dus is er het gevaar dat we dingen doen die traditioneel zijn met een kleine t, en niet erg goed. We zijn te vaak tevreden met middelmatigheid als het theologisch of liturgisch correct lijkt.
Hoe definieert u sacrale architectuur?
Sacrale architectuur zijn de gebouwen die bedoelt zijn om God te eren en het volk te dienen. Dat zijn niet enkel kapellen, kerken en kloosters. Dat zijn ook schoolgebouwen, ziekenhuizen en andere plaatsen die enig religieus doel hebben.
Mensen hebben vaak een sterke reactie op mooie Katholieke gebouwen. Hoe verstaat u schoonheid in de sacrale architectuur?
Ik denk dat we zo 50 jaar een gebrek hebben gehad aan enkele principes van de sacrale architectuur. Schoonheid is daar een deel van. Maar ik focus op wat ik zie als de 5 principes: verticaliteit, directionaliteit, iconografie, geometrische orde en duurzaamheid. Als we die 5 dingen goed doen dan hebben we een basis voor een sacraal gebouw dat ook mooi kan zijn.
Mensen reageren ook sterk op sacrale architectuur die lelijk en uit de tijd lijkt. Welke fouten zie je dat Amerikaanse Katholieken maken in de sacrale architectuur?
Gedateerde stijlen zijn een enorm probleem voor architectuur vooral in de late 20ste eeuw. Als we proberen te doen wat liturgisch en financieel correct is, dan bouwen we heel wat structuren die niet echt goed tegen de tijd kunnen. Sommige dingen die toen het laatste nieuw leken, lijken dat helemaal niet meer vandaag.
In meer succesvolle Sacrale ruimten, is er een unieke samensmelting van het oude en nieuwe die samenwerkt, zoals in de kathedraal van Chartres en de zuidamerikaanse missies. Hoe zoekt u een evenwicht tussen oud en nieuw als architect, om niet zomaar een slechte copie van het verleden te maken en er meteen verouderd uit te zien?
Ik denk dat het natuurlijk en goed is dat we leven in, onze erediensten houden en onze gebouwen mooi maken. Als een klassicist ben ik niet geïnteresseerd om een historisch gebouw te bewaren zonder iets toe te voegen. Ik wil het vrij van lelijkheid houden, vrij van toevoegingen die niet op hun plaats lijken of van een duidelijke lagere kwaliteit zijn. We zien zo veel historische gebouwen, die een vrijstaand altaar hebben dat helemaal niet op hetzelfde niveau staat dan de rest van de kerk. Als ik iets nieuw doe in renovatie van een oudere plaats, moet het eruit zien alsof het er altijd heeft gestaan of nog mooier is dan de originele elementen. Iets toevoegen aan het verleden is een goed ding; maar iets slecht toevoegen aan het verleden kan slechter zijn dan helemaal niets doen.
Als een van de intellectuele grondleggers van de University of Notre Dame School of Architecture, onderwijst u architecten om sacrale gebouwen te bouwen in een neoklassieke stijl. Wat zeg je aan de Katholieke instituten die iets mooi willen bouwen maar niet de prijs kunnen betalen om iets in die stijl te laten ontwerpen?
Ik heb daar veel sympathie voor. Het is wat ironisch, omdat onze voorouders vaak immigranten, moeten beginnen met heel simpele structuren. Maar ze bouwen opnieuw of hernieuwden naar mate ze het konden betalen. Het is ironisch dat we als rijke amerikanen denken over simpliciteit, maar dat doen we en ik moet dat aanvaarden. Dus moeten we zoeken om schoonheid te bouwen met een budget. Mijn kort antwoord is dat we voorrang moeten geven waar we willen focussen met onze mogelijkheden om een zo groot mogen impact te hebben. Dat betekent meestal het gezicht van het gebouw, de facade en haar hart, het koor.
Welke bezorgheden hebben de Katholieken meest als ze u opzoeken om een opdracht te geven?
De mensen die naar mij komen hebben meestal gezien wat we doen en zijn geïnteresseerd om iets gelijkaardig te doen. Als ze niet weten wat we doen of hoe we het doen, dan zijn wij waarschijnlijk niet de firma voor hen. Onze klanten hebben meestal bezorgdheden over de prijs en het integreren van traditionele elementen. Een van mijn doelen is de samenwerking is om te zoeken wat voor hen werkt in hun specifieke stad of religieuze instelling. Ik heb geen formule die voor iedereen past. Ik zoek iets dat werk voor die precieze gemeenschap, school of religieuze orde.
Uw recente werk voor een kapel van het Heilig Kruis aan de Jezuïeten hogeschool in Tampa, ter vervanging van een oude structuur van 1962 in het kader van de schoolvernieuwing, trok veel aandacht. Wat kan u vertellen over de uitdagingen bij die opdracht?
Wel de eerste uitdaging was dat de Tampa Jezuit had de indruk dat ze moesten vasthouden aan de originele kapel omwille van kosten en uit nostalgie van het bestaande gebouw. Maar dat gebouw was 16-zijdig en dat is moeilijk om daar iets aan te bouwen. We kwamen met een design dat kon passen aan die erg lage gebouw, maar het werd snel duidelijk dat dit veel te duur zou zijn. Dus kwamen we met een tweede eenvoudig voorstel, passend bij de Jezuïeten-traditie om het te vervangen. De nieuwe structuur was kost-effectief.
Dus de eerste uitdaging was om het idee van de renovatie van het oude gebouw dat in niet al te goede staat was weg te krijgen. Een tweede was dat pater hermes, de president van Tampa Jezuit en anderen vanalles van het oude gebouw wilden behouden. Die kapel was gecentraliseerd, met grote abstracte glasramen en vele ingangen voor de studenten. We bestudeerden een aantal van deze gecentraliseerde Jezuïetenkerken om datzelfde gevoel te krijgen, maar we konden niet alles doen dat ze wilden. Ik had nooit gedacht dat we ooit een gecentraliseerde Jezuïetenkerk zouden bouwen, maar we hebben het gedaan en maakten er wat van. Ik heb 25 jaar gewacht op een klant die ons een gecentraliseerde kerk zou willen laten bouwen met voldoende hoogte.
Waar vind je God in uw werk van aanleren en scheppen van Sacrale architectuur?
Het is mijn hoop dat we de kerk dienen, en in zekere manier, dat we de gelovigen helpen om dichter bij Christus te komen door deze gebouwen. De architectuur ervaren is natuurlijk maar een klein deel van onze ervaring in de kerk. Maar architectuur en kunst zijn een erg duur deel van het Katholicisme dat een lange tijd kan meegaan. Het is altijd een hoogtepunt van mijn leven om een dedicatie-mis mee te maken, zoals hier in de kapel van het Heilig Kruis in Tampa in augustus, en om een bisschop het altaar en de muren te zien zalven in een heilige ruimte, die onze firma gemaakt heeft.
Als je een ding tegen Paus Franciscus zou zeggen over sacrale architectuur, wat zou het zijn?
Ik zou zeggen dat de kerken een van de wegen zijn waarop de universele Kerk spreekt tegen de mensheid, tegen de ongelovige, tegen de gemarginaliseerde en de arme. En dat is dus iets waar de Kerk steeds in heeft geïnvesteerd. We moeten dat zo blijven doen, of het nu de restauratie is van het Heilig Graf in Jeruzalem of het bouwen van nieuwe kerken in de arme regio's van de wereld. Ik denk dat een van de tastbare en langwerkende manieren waarop we de mensen in nood kunnen dienen, in de periferiën, is door sacrale architectuur.
Wat is uw hoop voor de toekomst van de Sacrale architectuur?
Ik hoop dat we meer talentvolle architecten vinden die mooie dingen maken - en niet enkel proberen te leren wat men voor ons deed, maar werk ontwikkelen op een nieuw niveau. Ik hoop op kunstenaars die leren beeldhouwen en schilderen op een heel hoog niveau opdat onze kerken terug plaatsen woden van heel hoge artistieke kwaliteit om de mensen hun geest te verheffen.
Wat moeten mensen onthouden van uw werk?
Wat ik geprobeerd heb de laatste 25 jaar, en nog steeds doe, is om tegen te spreken wat ons 40 jaar verteld is: 'Dat kan je niet meer maken. We kunnen geen zaken meer bouwen zoals ze vroeger gebouwd werden. We hebben geen vaklui meer zoals we ze hadden.' Dat is mijn missie, om die 'algemene wijsheid' tegen te spreken, die een PR was voor de modernistische architecturale agenda. Ik wil die iconoclastische agenda tegenspreken, door de vitaliteit van de kerkelijke traditie aan te tonen in haar sacrale kunst.
Een laatste gedachte?
Nu we een jezuïetenkapel hebben gedaan, hoop ik dat ik andere mag doen - want er is een rijke jezuïtische traditie, niet allen architecturaal, maar ook voor onze urbane zones. Ik ben fan van het huwelijk tussen kunst en architectuur in de Jezuïetengebouwen, of het nu de Gesu in Rome is of de missiekerken in Zuid Amerika. De grote interesse in een gesofisticeerde theologie kan ons inspireren voor een gesofisticeerde architectuur en kunst. Ik geloof dat dat gebeurde in de Kapel van het Heilig Kruis in Tampa omdat de jezuïeten wilden dat dat gebeurde. Het was een eer om daar deel van uit te maken.
zie duncan g Stroik
Geen opmerkingen:
Een reactie posten