dinsdag 9 januari 2018

Mgr Bonny: Hoog tijd voor evangelisatie! of toch niet? ...

Kerknet publiceert de homilie van driekoningen van Mgr Bonny. Niet alleen Kerstmis, maar ook driekoningen laat zich manipuleren tot 'maatschappelijke relevantie'.

Mgr Bonny zegt niet te weten wat 'onze' identiteit is. Blijkbaar weet hij niet wat een Vlaming is, of waaraan men die herkent. Toch kan men iedere gewone Vlaming in de straat vragen om twee seconden met iemand te spreken, en hij zal u zeggen of de ander een Vlaming is of niet. Maar blijkbaar is dat in Antwerpen moeilijker. Het lijkt me wel een fundamenteel probleem als de herder van Antwerpen niet herkent wie zijn schapen zijn, en wie niet tot zijn kudde behoort.

Op de een of andere manier probeert Mgr Bonny te doen alsof Jezus van Nazareth geboren werd in een - door sommigen in de Katholieke Kerk zo bejubelde - multiculturele maatschappij. Alleen strookt dat niet met de werkelijkheid. Bethlehem was een dorp van hoogstens honderden mensen, en dus zeker geen cosmopolitische multiculturele gemeenschap. Ook Mgr Bonny spreekt over Jezus als een 'joodse jongen', dus komend uit de Joodse monocultuur.

De wijzen kwamen uit een andere cultuur, maar gingen er ook weer naar terug. Het is ook duidelijk dat dat een heel uitzonderlijke gebeurtenis was. Dat is dus niet te instrumentaliseren ter bevordering van een multiculturele maatschappij. Het hele evangelie speelt zich af in een heel gesloten monocultuur van de joodse maatschappij in het Heilig Land. En dat wil dus niet zeggen dat het Evangelie een multiculturele gemeenschap wil bevorderen. In tegendeel zelf, ze roept alle mensen en alle culturen tot herkenning van de Ene ware God.

De enige oproep die we eraan kunnen verbinden is dus: Ga uit en verkondig het evangelie aan alle mensen, ongeacht hun cultuur of van waar ze komen. Dus een oproep tot missie in andere gebieden. Dat is niet hetzelfde als de eigen gemeenschap laten overspoelen door mensen van een andere cultuur en godsdienst. Het is intellectueel oneerlijk om te doen alsof dat hetzelfde is.

Op de een of andere manier wil Mgr Bonny dat vertalen in een politieke opvatting over de maatschappij van vandaag. Impliciet veroordeelt hij grenzen, en spreekt hij over 'open ramen en deuren'. Maar alleen grenzen kunnen een gemeenschap goed doen functioneren. De metershoge muren rond Vaticaanstad zijn er het bewijs voor. Alleen door de muren kon een dialoog met andere gemeenschappen er komen.

De enig mogelijke opvatting is dus: we moeten iedereen evangeliseren die vandaag in ons land woont, en het Evangelie naar alle andere landen van de wereld brengen (en dus ons niet schamen dat we in het verleden missionarissen naar Congo, China of Latijns-Amerika hebben gestuurd, maar er héél trots op zijn).

Ik hoop dat we zo de homilie van Mgr Bonny mogen begrijpen, en niet dat hij wil verloochenen dat Europa gevormd is door het christendom en dat dat een groot goed is, waar wij als Katholieken voor moeten vechten.

Maar dan kan het natuurlijk niet bij een homilie blijven: waar blijven de evangelisatieprojecten in het Turks en Arabisch in ons land? Waar is de website en Facebookpagina van het bisdom Antwerpen voor de verkondiging van ons geloof naar de migranten die in ons land verblijven? Waar zijn de catechese sessies voor migranten (en autochtonen?). Waar legt Mgr Bonny uit wat de verschillen zijn tussen islam en Katholicisme, en waarom de Kerk de waarheid verkondigt en de islam niet? Waar is het kranteninterview van Mgr Bonny waarin hij de moslims uitlegt dat ze liegen als ze beweren dat de christenen de evangelies hebben vervalst? Waar legt Mgr Bonny uit dat Christus wel degelijk verrezen is, en niet zoals de koran vertelt dat bedriegers iemand anders aan het kruis hebben laten sterven? .... Dat is de consequentie van deze preek. Ik ben benieuwd...  En als de Kerk dat soort projecten niet opzet, dan moet ze niet verbaasd zijn dat mensen steeds radicaler tegen migratie zijn.

-----

Zie Kerknet:

Onze identiteit en het Evangelie

Jezus is geboren en bestemd voor alle volken'. Herlees de homilie die bisschop Johan Bonny op Openbaring uitsprak in de Antwerpse kathedraal.
Lezingen van de Openbaring van de Heer: Jes. 60, 1-6 / Ef. 3, 2-3a.5-6 / Mt. 2, 1-12

Broeders en zusters,
Het bezoek van de drie wijzen aan de pasgeboren Jezus is een merkwaardig verhaal.  Historici weten niet goed wat ervan te denken. Horen deze drie oosterlingen wel thuis in het Evangelie? Hebben zij zich niet van verhaal vergist?  Ze brengen in het kerstverhaal van alles binnen - kleren, geschenken, gebaren - wat niet past bij de geboorte van een kind of bij de eenvoud van Maria en Jozef. Hun aanwezigheid contrasteert met de bescheidenheid en de verborgenheid waarin Jezus ter wereld komt. Ze contrasteert ook met de Joodse achtergrond en stamboom van Jezus.  De drie bezoekers bieden het kind geen Joodse geschenken aan, zoals een tekst van de Thora, een zevenarmige kandelaar of een gebedsriem. Nee, ze hebben exotische geschenken mee, geschenken uit hun eigen cultuur: goud, wierook en mirre. Wat kan Jezus als Joodse jongen daarmee aanvangen? Kortom: de drie wijzen lopen door het kerstverhaal als vreemde buitenlanders. Of is dat misschien juist de bedoeling?
De lezer van het Evangelie is van meet af aan gewaarschuwd: Jezus is niet geboren voor één volk alleen, zelfs niet voor het Joodse volk alleen. Hij is geboren en bestemd voor alle volken.
Zijn zending is niet beperkt tot de identiteit van slechts één volk. Het Joodse volk mag Hem wel ontvangen, maar zal Hem ook moeten loslaten.
Geregeld hoor je vandaag vragen om een fellere bescherming en verdediging van onze eigen identiteit. We zullen het in 2018 nog heel vaak horen.  Reden genoeg om nu al zorgvuldig over deze vraag na te denken. We voelen ons bedreigd in onze identiteit: in onze taal en cultuur, in onze waarden en normen, in onze gewoonten en rituelen, in onze onuitgesproken overtuigingen en verwachtingen. Bedreigd door wie? Door de globalisering van economie en industrie, door de opmars van het Engels als internationale voertaal, door een groeiend aantal medeburgers van buitenlandse oorsprong, door de aanwezigheid van andere godsdiensten en levensbeschouwingen, door de regelgeving van Europa en andere internationale instellingen,... Het is een wijd verspreide vraag: ‘wat zal er van ons nog overblijven?’ Maar wie zijn die ‘ons’?
Welk ‘ons’ voelt zich bedreigd? Dat is de vraag. 
En ook: voor welk ‘ons’ willen wij opkomen?
Deze vraag houdt het christendom al bezig sinds het begin.  Het bezoek van de drie wijzen uit het kerstverhaal is daarvan een illustratie. Hoezo? De drie wijzen komen volgens het verhaal uit het Oosten, uit de richting dus van het oude Babylonië en Perzië. Ze komen niet uit een regio zonder cultuur of identiteit. Wel integendeel. Babylonië en Perzië behoorden al eeuwenlang tot de sterkste politieke en culturele spelers uit de regio. De drie wijzen hadden zich kunnen opsluiten in hun regionale fierheid en thuis blijven. Maar neen: ze trekken naar een landstreek waar zij als trotse oosterlingen al eeuwen op neerkijken, namelijk naar het Joodse binnenland. Ondanks hun overwicht hebben zij de moed of de bescheidenheid om zich in een andere cultuur te wagen, op zoek naar de waarheid.
Wat kenmerkt wijze mensen? Ze weten dat hun identiteit niet samenvalt met de laatste waarheid. 
En wij dan? Wij gaan er vlotjes van uit dat het christendom van ‘ons’ is en dat het deel uitmaakt van ‘onze’ identiteit. Dat is niet helemaal onjuist. Maar hoezeer behoren Jezus en het Evangelie wel tot ‘onze’ identiteit? Steeds meer voelen oprechte christenen zich bij ons als vreemdelingen onder hun eigen volksgenoten. Hoeveel moed of bescheidenheid vraagt het vandaag niet om je te bekennen tot Jezus van Nazareth, tot de kerkgemeenschap of tot de zondagse eucharistie? Op Jezus en zijn leerlingen wordt vandaag vooral neergekeken. Dat neerkijken is bijna een stuk van ‘onze’ identiteit geworden.
Wie vandaag eerlijk tot Jezus wil naderen, moet ‘onze’ identiteit durven te bevragen, meer dan haar te verheerlijken of te verdedigen.
‘Onze’ identiteit en het Evangelie zijn geen identieke uitdrukkingen. Ze zouden wel eens verder uit elkaar kunnen liggen dan wij denken. De drie wijzen konden daarvan meespreken.
Wat hebben de drie wijzen van hun ontmoeting met Maria, Jozef en het Kind van Bethlehem meegenomen naar Babylonië?  Hebben zij later nog gevraagd wat er van Jezus geworden was? Hebben zij flarden van zijn woorden en wonderwerken opgevangen? Hebben zij gehoord van zijn dood en verrijzenis? Hebben zij ooit leerlingen of volgelingen van Jezus ontmoet? We weten het niet.  Wat we wel weten is dit: dat heel vlug na de dood en de verrijzenis van Jezus, christelijke gemeenschappen zijn ontstaan buiten het Joodse binnenland, in gebieden met andere talen en culturen. Al snel ontstond een Syrisch of Aramees christendom, een Koptisch christendom, een Grieks christendom, een Latijns christendom. Al deze gebieden hadden een eigen identiteit: een eigen historische, culturele en religieuze identiteit. Wat heeft het jonge christendom adem en ruimte gegeven? Juist de kruisbestuiving tussen het Evangelie en zoveel verschillende identiteiten. Die geschiedenis is niet voorbij. Dat velen zich vandaag bedreigd voelen in hun christelijke identiteit is begrijpelijk. Alleen heeft het geen zin om rond onze christelijke identiteit een fortengordel te bouwen. De Eerste Wereldoorlog heeft afdoende bewezen hoe nutteloos een fortengordel rond Antwerpen wel kan zijn.
Monocultuur kan onze omgang met Jezus en het Evangelie slechts verzwakken en verarmen.
Met openheid, uitwisseling en dialoog hebben wij als christenen veel meer te winnen dan te verliezen. En die kans hebben wij, juist hier bij ons. Christenen en gelovigen met een andere achtergrond zijn in groot getal onder ons aanwezig. Wat een kans! Zij kunnen leren van ons en wij van hen. Zoals in de eerste tijd van het christendom.
Goede vrienden, het bezoek van de drie wijzen gaat over vandaag.  Anders heeft het geen zin dat verhaal nog te lezen.
Waartoe is de Kerk en waartoe zijn wij geroepen? Om te doen zoals Maria: om Jezus te koesteren als ‘ons’ geliefde kind en om Hem te laten zien aan al wie Hem bezoeken wil.
Misschien werd Jezus daarom niet geboren in de herberg, maar in een stal, want - zo zegt een Vlaams kerstlied -  ‘daar sloten noch vensters noch deuren’!   Amen.

1 opmerking:

  1. …là où n'y a pas seulement parole, mais aussi écoute, et là où dans l'écoute s'accomplit la rencontre, dans la rencontre la relation et dans la relation la compréhension en tant qu'approfondissement et métamorphose de l'être….
    http://benoit-et-moi.fr/2018/benot-xvi/bouteille-a-la-mer.html
    Samen in de waarheid staan

    BeantwoordenVerwijderen